Biden’ın seçimi kazanmasından sonra ABD’nin Ortadoğu stratejisinin yönü giderek belirginleşiyor. Ortadoğu’da süreklileşen politik krizlerin aşılması için hem küresel çapta hem de bölgesel düzeyde önemli adımlar atılmaya başlandı. Bu sürecin önemli halkalarından birini oluşturan Suriye’de ön plana çıkartılan ‘politik çözüm’ aynı zamanda Ortadoğu’daki karmaşık sorunlarının aşılmasında önemli bir rol oynayacaktır.
ABD’nin Suriye politikaları belirginleşirken Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi de gündemine Suriye’yi aldı. BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, on yıllık Suriye savaşında askeri çözümün olmadığı bundan sonra “Suriye için tek yol siyasi çözümün’ esas alınması gerektiğini belirtti.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 15 üyesinin temsilcilerinin katıldığı toplantıda, ‘savaşın sonlandırılması, siyasi çözüm sürecinin yeniden başlatılması’ yönünde karar alındı.
ABD: “Suriye halkının yanındayız. Şiddete son verilmesi, zulümlerin bitmesi ve bu çatışmanın sonlanması için siyasi bir çözüm çağrısında bulunuyoruz.”
Rusya: “Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararı Suriye’deki çatışmayı sona erdirmek için geçerli tek yol haritasıdır. Rusya, Suriye’nin egemenliğine, toprak bütünlüğüne, siyasi bağımsızlığına ve Suriyeliler’in geleceklerini kendilerinin belirleme hakkına saygı duyar.”
Fransa: “İnsani yardım, Suriye’de işlenen suçlar için cezasızlığa karşı mücadele, uluslararası hukukun savunulması ve Güvenlik Konseyi kararları da dahil olmak üzere bu trajik zamanlarda tüm Suriye halkının yanındayız.”
Meksika: ‘‘On yıldır süren Suriye savaşında artık şiddete yeter, çözüm askeri değil siyasi olmalıdır.”
Çin: ‘‘Ülkedeki çatışmalar, yabancı işgalleri, terörizmin Suriye halkına on yıl boyunca getirdiği acılardan üzüntü duyuyoruz. Suriye liderliğinde bir siyasi süreçle savaşı sona erdirmek için daha fazla çaba sarf edilmesi çağrısında bulunuyoruz.”
Vietnam: “On yıldır süren krizin ardından, Suriyeli taraflar ve uluslararası muhataplar arasında güven arttırıcı önlemlerin ve diyaloğu teşvik etmenin hayati önemini vurguluyoruz. Suriye’de çözüm için uluslararası birlik sağlanmalı.”
Aynı şekilde ABD, Almanya, Fransa, İtalya ve İngiltere Dışişleri Bakanları Suriye’de 10 yıldır devam eden savaşın sonlandırılarak ‘politik çözüm’ için diplomatik sürecin başlatılması gerektiğini belirttiler.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, İtalya Dışişleri Bakanı Luigi di Maio ve İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab’ın imzasını taşıyan ortak bildirgede “kapsayıcı bir siyasi süreç ve Suriye halkına baskının sona ermesi yönünde belirgin adımlar atılması temel öneme sahiptir. Bu trajedinin bir on yıl daha sürmesine izin vermeyeceği” belirtildi. Böylelikle BM Güvenlik Konseyinin kararları doğrultusunda 10 yıldır devam eden savaşın son bularak ‘politik çözümün’ geliştirilmesi için diplomatik sürecin yeniden işlevli kılınmasına dikkat çekildi. Ortak Karar: Silahlı çatışmalara son verilmesi, politik çözümün ön plana çıkartılması.
Biden yönetiminin Ortadoğu stratejisi kapsamında yapmaya başladığı değişiklikler, özellikle hemen bütün Arap körfez ülkelerini ciddi düzeyde etkilemeye başladığı görülüyor. Bu neden Arap Birliği Örgütü, Suriye’nin 2011 yılında askıya aldığı üyeliğini yeniden işlerlik kazandırma kararı aldı. Esad yönetimini yeniden birliğe dahil edilmesi için kararı alma hazırlığı yaptığı belirtiliyor. Arap Birliği, Suriye’de politik-diplomatik çözüme daha aktif destek sunacağına dair çok sayıda veriden bahsedebiliriz.
Suriye’de politik çözümün geliştirilmesinin anlamı:
Birincisi, BM Güvenlik Konseyi’nin gözetiminde taraflar arasındaki görüşmelerin yeniden başlatılması,
İkincisi, Suriye’deki toplumsal grupların uluslararası temsilinin sağlanması,
Üçüncüsü, BM Güvenlik Konseyi tarafından ‘terörist grup’ listesinde bulunanlar dışında bütün gruplar arasında silahlı çatışmaların durdurulması kararının alınması,
Dördüncüsü, BM Güvenlik Konseyinin denetiminde politik sürecin olgunlaştırılması ve demokratik yeni bir anayasanın hazırlanması için ‘Anayasa Komitesinin’ yeniden aktifleştirilmesi ,
Beşinci, Suriye’de fiilen oluşmuş bulunun iki bölgeli olan yapının hukuksal yapısının resmileştirilmesi, anayasa bir yapıya kavuşturularak ‘federatif’ bir sistemin oluşturulması,
Altıncı, Suriye’de bulunan yabancı kökenli bütün Radikal İslamcı cihatçıların ülkeyi terk etmeleri ya da askeri olarak tasfiye edilmelerinin sağlanması gibi bir kısım askeri ve politik kararların uygulanması için çok yönlü bir süreç başlayacak.
Ankara’nın Suriye stratejisinin artık başarısız olduğu gerçeğinin ortaya çıkmasının çok ötesinde, BM Güvenlik Konseyi tarafından başlatılmasına karar verilen politik süreç, Ankara’nın denklemin dışında kalacağını gösteriyor. Suriye savaşının doğrudan muhataplarından biri olan Ankara’nın uyguladığı strateji esasen başarısız kaldı. Küresel güçler tarafından oluşturulan yeni dönem stratejide, Ankara artık etkili bir oyuncu olmayacaktır. Özellikle bölgedeki radikal İslamcılara destek vermiş olan Ankara, büyük bir olasılıkla yabancı kökenli cihatçılarla baş başa kalması yüksek bir olasılıktır.
